ความแตกต่างระหว่างกฎ ทฤษฎี และสมมติฐาน

          ปัญหาของการวิจัยทางสังคมศาสตร์ คือ คำอธิบายเกี่ยวกับการเกิดขึ้นของปรากฏการณ์ทางสังคมซึ่งมักจะเป็นคำอธิบายเชิงโอกาสที่จะเป็นไปได้ มากกว่าที่จะเป็นกฏที่แน่นอนและตายตัว ทั้งนี้เพราะปรากฏการณ์ทางสังคมมีเงื่อนไขต่างๆ มากมาย คำอธิบายทางสังคมศาสตร์จึงมีลักษณะความเป็นไปได้เชิงทฤษฎี (theoretical probability) มากกว่าเป็นกฎ (laws)

          ทฤษฎี คือ ข้อความ (หลายข้อความ) ที่อธิบายการเกิดขึ้นของปรากฏการณ์ ข้อความเหล่านี้จะระบุความสัมพันธ์ระหว่างแนวคิด (concepts) หรือตัวแปร (variables) หลายตัว ข้อความเหล่านี้เกี่ยวโยงกันอย่างมีระบบเพื่อการอธิบายหรือคาดคะเนการเกิดขึ้นของปรากฏการณ์นั้น ความถูกต้องของทฤษฎีอยู่บนพื้นฐานของความสามารถพิสูจน์ทดสอบได้ด้วยข้อมูลเชิงประจักษ์

          สมมติฐาน เป็นข้อความหนึ่งข้อความที่ระบุถึงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร (หรือระหว่างแนวคิด) ที่ผู้วิจัยมุ่งจะนำไปทำการทดสอบว่าเป็นจริงหรือไม่ โดยทั่วไปสมมติฐานมักจะได้มาจากทฤษฎีหรือแนวความคิดของผู้วิจัยเอง

          กฎ คือคำพรรณาหรือที่สำคัญกว่าคือคำอธิบายการเกิดขึ้นของปรากฏการณ์ที่ได้ผ่านการทดสอบยืนยันว่าเป็จริงเสมอไป สมมติฐานหรือทฤษฎีที่ได้รับการทดสอบและพบว่าเป็นจริงทุกครั้งจะกลายเป็นกฏ เป้าหมายของศาสตร์คือการหาคำอธิบายปรากฏการณ์ที่ศึกษาทั้งในรูปกฏหรือทฤษฎีที่ใช้ได้ทั่วไป ด้วยเหตุที่ศาสตร์แต่ละสาขามีอัตราความก้าวหน้าทางวิชาการไม่เท่ากัน เพราะความสลับซับซ้อนของปรากฏการณ์ที่ศึกษาแตกต่างกันโดยเฉพาะอย่างยิ่งพฤติกรรมของมนุษย์ในแต่ละวัฒนธรรม ความสามารถในการหาคำอธิบายเกี่ยวกับปรากฏการณ์ที่สามารถนำไปใช้ได้ทั่วไปจึงไม่เท่าเทียมกัน

          เนื่องจากศาสตร์ทางสังคมมุ่งศึกษาปรากฏการณ์ทางสังคมที่มีเงื่อนไขต่างๆ สลับซับซ้อนมากมาย และอิทธิพลของเงื่อนไขต่างๆ เหล่านี้จะเปลี่ยนไปตามกาลเวลาและสถานที่ คำอธิบายที่หาได้และที่ใช้ในการอธิบายปรากฏการณ์ทางสังคมในสภาวะต่างๆ จึงอยู่ในรูปของความเป็นไปได้เชิงทฤษฎีมากกว่ากฏ ในปัจจุบัน การสร้างทฤษฎีที่จะมุ่งไปที่ความสามารถนำไปใช้อธิบายปรากฏการณ์ทางสังคมได้กว้างๆ ทั่วไป มากกว่าการหากฏเกี่ยวกับปรากฏการณ์ทางสังคม

          ด้วยเหตุที่ทฤษฎีเป็นองค์ความรู้ของแต่ละศาสตร์ที่มีนักวิชาการในศาสตร์นั้นๆ ได้สะสมกันมา และเป็นสิ่งที่ชี้ความก้าวหน้าของศาสตร์นั้นๆ แต่ด้วยเหตุที่มีการใช้คำว่าทฤษฎีไปในทางที่ไม่ถูกต้อง จึงสมควรที่จะได้พิจารณาศึกษาและทำความเข้าใจความหมายของคำดังกล่าวให้ถูกต้อง เฉพาะอย่างยิ่งในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการวิจัย

เนื้อหาทั้งหมดอ้างอิงจาก

สุชาติ ประสิทธิ์รัฐสินธุ์, 2546, ระเบียบวิธีการวิจัยทางสังคมศาสตร์, กรุงเทพฯ, สามลดา, หน้า 8 - 9.